---

                                                                                                              

    
Wirus brodawczaka ludzkiego HPV jest bardzo małym i prostym w budowie wirusem DNA o kształcie dwudziestościanu foremnego. Zawiera jedynie 7 genów. Obecnie znanych jest ponad 120 typów wirusa HPV, z czego ponad 40 przekazywanych jest drogą płciową i ma powinowactwo do nabłonków okolic genitalnych mogąc zakażać narządy rozrodcze mężczyzn i kobiet. Większość typów wirusa HPV nie powoduje żadnych objawów, a zakażenie nimi mija samoistnie, jednak niektóre z nich mogą prowadzić do rozwoju raka szyjki macicy u kobiet. Wirusy przekazywane drogą płciową możemy podzielić na dwie grupy:

• wirusy niskoonkogenne (niskiego ryzyka): HPV typ 6, 11, 13, 30, 32, 34, 39, 40, 42, 43, 44, 45, 51, 53, 54, 55, 56, 57, 59, 61, 62, 64, 66, 68, 69
• wirusy wysokoonkogenne (wysokiego ryzyka): HPV typ 16, 18, 31, 33, 35, 52, 58, 67

Typy wirusa o niskim potencjale onkogennym odpowiedzialne są za powstawanie łagodnych zmian brodawkowatych narządów rozrodczych u kobiet i mężczyzn określanych jako kłykciny kończyste. Jedynie niewiele kobiet, poniżej 10% i jeszcze mniej mężczyzn manifestuje objawy infekcji będących szeregiem zmian i wykwitów występujących w obrębie nabłonka wielowarstwowego płaskiego wywołanych działaniem wirusów HPV:

• kłykciny kończyste - drobnobrodawkowate wykwity najczęściej na śluzówce przedsionka pochwy, ścianach pochwy i odbycie (pojedyncze kłykciny wyrastają bezpośrednio z poziomu nabłonka, układają się w rzędy, są prawie równej wysokości)
• kłykciny kończyste mogą występować również u mężczyzn - typową lokalizacją jest rowek zażołędny penisa, ale występują również na napletku i w ujściu cewki moczowej.
• nietypową lokalizacją kłykcin kończystych może być śluzówka czerwieni wargowej, jamy ustnej, migdałków podniebiennych, a u noworodków urodzonych przez matki z rozległymi kłykciami sromu opisywano kłykciny gardła i krtani mogące stanowić przyczynę niewydolności oddechowej noworodka (ciecie cesarskie nie eliminuje ryzyka przeniesienia infekcji HPV na noworodka, gdyż wirus bez trudu pokonuje łożysko)

Typy obdarzone wysokim potencjałem onkogennym znajdowane są głównie w komórkach raka szyjki macicy (ponad 90%). Zakażenie tymi typami wirusa związane jest również z występowaniem innych, dużo rzadziej występujących nowotworów narządów moczowo-płciowych, takich jak rak odbytu, pochwy i sromu (obszar wokół wejścia do pochwy). Z danych statystycznych wynika, że ok. 75% aktywnych seksualnie kobiet na pewnym etapie swojego życia ulega zakażeniu wirusem HPV. W 80% przypadków wirus zwykle ustępuje samoistnie w ciągu kilku miesiący, jednak forma przewlekła zakażenia dotyczy 20% kobiet. HPV DNA jest obecny w 99,7% przypadków raka szyjki macicy. Przetrwała infekcja HPV zwiększa 500 razy ryzyko rozwoju raka szyjki macicy. Ocenia się, że spadek odporności, HIV, palenie tytoniu, czynniki genetyczne mogą uniemożliwić układowi odpornościowemu zahamowanie i zwalczenie infekcji wywołanej wirusem HPV. Istnieją pośrednie dowody na istnienie utajonej formy zakażenia wirusem HPV, która to pod wpływem dysfunkcji układu odpornościowego wykazuje zdolność do ponownej aktywacji wirusa. Po zainfekowaniu komórek warstwy podstawnej nabłonka szyjki macicy i włączeniu do DNA tego nabłonka fragmentów materiału DNA wirusa, dochodzi do wieloetapowego szlaku przekształceń, skutkującego powstaniem  komórek raka płaskonabłonkowego szyjki macicy.

Szczyt częstości zakażenia wirusem HPV u kobiet i mężczyzn przypada pomiędzy 15 a 25 rokiem życia. Spośród kobiet z pozytywnym wynikiem HPV, zmiany patologiczne obserwowane w materiale cytologicznym stwierdza się u 5- 10%. Częstość zakażeń wirusem HPV spada wraz z wiekiem. Szczyt zachorowań na raka szyjki macicy notowana jest u kobiet w wieku 45 - 59 lat.

Każdy kto miał kiedykolwiek kontakt płciowy z inną osobą może być zakażony wirusem HPV. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni mogą zastać zainfekowani wirusem - i przekazać go swemu partnerowi seksualnemu – zupełnie nie będąc tego świadomymi.

Postęp, jaki dokonał się w ostatnim czasie w medycynie, umożliwia już zabezpieczenie się przed tym nowotworem zarówno dziewczynkom jak i kobietom. Każda kobieta powinna przedyskutować ze swoim lekarzem możliwość zastosowania szczepionki. Przeprowadzone badania dowodzą, że szczepionka zapewnia 100% ochronę przed zmianami przedrakowymi, powodowanymi przez najbardziej onkogenne typy wirusa:16, 18, 45 i 31, które są wspólnie odpowiedzialne za 80% przypadków raka szyjki macicy na całym świecie.

Szczepionka podawana jest domięśniowo, w postaci iniekcji w ramię, w trzech dawkach. Na ogół jest ona dobrze tolerowana. Jest to preparat dostępny wyłącznie na receptę. Przed zaszczepieniem konieczna jest kwalifikacja do szczepienia, którą przeprowadzić może wyłącznie lekarz.


Rak szyjki macicy zabija 5 Polek dziennie. Jest to w naszym kraju drugi co do częstości występowania nowotwór u kobiet, a wyniki leczenia są złe ze względu na wykrywanie głównie zaawansowanych jego postaci. Polska ma najwyższe współczynniki zachorowalności i umieralności na raka szyjki macicy ze wszystkich państw stowarzyszonych w Unii Europejskiej. Sytuacja epidemiologiczna dotycząca występowania raka szyjki macicy w Polsce stawia nasz kraj na równi z państwami trzeciego świata..

Pamiętajmy, że badanie cytologiczne jest nadal najbardziej skutecznym narzędziem wykrywania nowotworu szyjki macicy. Spośród bardzo wielu istniejących typów wirusa, szczepionka zapewnia ochronę przed tymi najbardziej niebezpiecznymi. Połączenie regularnie wykonywanej cytologii oraz szczepienia przeciwko wirusowi HPV, jest obecnie najskuteczniejszą formą ochrony przed rakiem szyjki macicy. Dzięki wczesnemu wykryciu choroby poprzez badanie cytologiczne można ocalić życie wielu kobiet.

Cytologia powinna być rutynowo wykonywana u każdej kobiety, po inicjacji seksualnej – początkowo raz w roku przez pierwsze 3–4 lata, a następnie powtarzane nie rzadziej niż co 3 lata. Jeśli cytologia wykaże obecność nieprawidłowych komórek, naturalne jest, że będziesz się niepokoić. Dobra wiadomość jest taka, że przy wczesnym wykryciu, większość z wczesnych zmian komórkowych nabłonka szyjki macicy albo ustępuje samoistnie albo dobrze odpowiada na leczenie, jeśli takie jest wymagane, dzięki czemu można zapobiec postępowi raka.